In dit artikel zullen we de verschillende aspecten van ziekteverzuim op het werk verkennen. We zullen de verschillende soorten verzuim bespreken, de onderliggende oorzaken van dit probleem, evenals de gevolgen voor bedrijven. We zullen ook de methodologie bespreken om het verzuimpercentage te berekenen en de strategieën voor het beheer van deze realiteit op de werkvloer behandelen. Tot slot zullen we oplossingen voorstellen om verzuim op het werk te voorkomen en te verminderen.

Wat is absenteïsme?

Absenteïsme op het werk verwijst naar de frequente afwezigheid van een werknemer op zijn werkplek. Deze afwezigheden kunnen zowel gerechtvaardigd als ongerechtvaardigd zijn en worden gemeten met behulp van HR-managementindicatoren.

Het absenteïsme in Frankrijk, België en Luxemburg

Absentéïsme op de werkvloer is een actueel onderwerp, met aanzienlijke variaties tussen verschillende landen.

In Frankrijk is het verzuimpercentage in 2022 gestegen naar 6,7%, wat een toename is ten opzichte van 2018, toen het 5,1% was. Deze stijgende trend heeft zich verder versterkt in 2020 als gevolg van de wereldwijde gezondheidscrisis van Covid-19, wat heeft geleid tot een ongekende piek in absenteïsme. (Les Echos, 2023).

In België is de trend iets anders. In 2023 is het percentage gedaald ten opzichte van het voorgaande jaar, van 3,61% naar 3,24%. Het is interessant op te merken dat ongeveer één op de drie Belgen in 2023 nooit afwezig is geweest. (Mensura, 2024)

Wat Luxemburg betreft, bedraagt het absenteïsmepercentage 5,2%. Dit is historisch hoog in vergelijking met 2012, toen het 3,7% was. (Fedil, s.d.)

De soorten absenteïsme

Absenteïsme kan verschillende vormen aannemen.

We presenteren u de meest voorkomende vormen:

1. Wit verzuim: dit treedt op wanneer de werknemer daadwerkelijk ziek is en niet in staat is om zijn werk uit te voeren. Hij blijft thuis op medisch voorschrift om te herstellen en vermijdt zo het verspreiden van zijn ziektekiemen en het verstoren van het goede functioneren van het bedrijf.

2. Zwart verzuim: in tegenstelling tot wit verzuim, doet zich dit voor wanneer de werknemer zich ziek meldt zonder geldige medische reden. De medewerker blijft thuis om redenen die niet gerelateerd zijn aan ziekte.

3. Grijs verzuim: deze vorm bevindt zich in een vaag gebied, waarbij de werknemer medische problemen heeft, maar de impact op zijn werkcapaciteit onzeker is. Er kunnen spanningen ontstaan tussen wat de werknemer voelt en zijn werkelijke arbeidsongeschiktheid, vaak beïnvloed door externe factoren zoals werkstress of persoonlijke problemen.

4. Roze verzuim (of presentisme): in dit geval is de werknemer daadwerkelijk ziek maar kiest er toch voor om naar het werk te gaan. Dit kan gemotiveerd worden door de angst om collega’s te overbelasten, slecht gezien te worden of andere vergelijkbare redenen. Echter, dit kan leiden tot verspreiding van ziektekiemen en een verhoogd risico op verdere absentie voor het bedrijf, zelfs tot burn-out van de werknemer.

Deze nuances van absenteïsme benadrukken het belang voor bedrijven om de oorzaken te begrijpen en strategieën aan te nemen om deze realiteit op het werk te beheren.

De oorzaken van absenteïsme

De oorzaken van absenteïsme op het werk zijn gevarieerd en kunnen worden gegroepeerd in verschillende categorieën.

Deze oorzaken kunnen zijn:

• Psychosociale: Het hoge risico op burn-out, als gevolg van emotionele belasting, intensiteit van het werk, stressvol persoonlijk leven en baanonzekerheid, kan leiden tot langdurige afwezigheid.
• Gerelateerd aan overmatige werklast: Een voortdurende overbelasting van werk, moeilijke arbeidsomstandigheden en een slechte werkomgeving kunnen stress, spanningen en vermoeidheid veroorzaken. Dit kan leiden tot afwezigheid vanwege zowel fysieke als mentale gezondheidsredenen.
• Gerelateerd aan managementstijl: Een autoritaire en onderdrukkende managementstijl kan een klimaat van angst en stress onder de werknemers creëren. Dit kan afwezigheid als gevolg van mentale gezondheidsproblemen bevorderen.
• Gerelateerd aan een verlies van betekenis op het werk: Gebrek aan verbinding met de waarden van het bedrijf, inadequate communicatie, zware processen en taken zonder toegevoegde waarde kunnen leiden tot verminderde motivatie en betrokkenheid van werknemers, resulterend in een toename van absenteïsme.

Het is cruciaal voor bedrijven om deze oorzaken te erkennen en preventieve maatregelen te nemen. Het identificeren van deze oorzaken helpt het risico te verminderen om geconfronteerd te worden met ongewenste gevolgen waar uw bedrijf mee te maken kan krijgen.

De gevolgen van absenteïsme

De gevolgen van absenteïsme manifesteren zich zowel voor werknemers als voor bedrijven en de samenleving als geheel.

Gevolgen voor de werknemer

Absenteïsme kan schadelijke gevolgen hebben voor de werknemer zelf. Het kan leiden tot een afname van de tevredenheid op het werk, moeilijkheden in de relaties met collega’s en leidinggevenden, evenals financiële problemen.

Frequente afwezigheden kunnen leiden tot demotivatie en frustratie bij de werknemer, vanwege persoonlijke problemen of gezondheidsproblemen die hem of haar verhinderen regelmatig naar het werk te gaan. Dit kan ook het zelfvertrouwen en zelfrespect aantasten, wat bijdraagt aan professioneel ongemak.

Bovendien kan absenteïsme de professionele relaties van de werknemer schaden. Door regelmatig weg te zijn van de werkplek, loopt hij het risico het contact met zijn collega’s en leidinggevenden te verliezen. Dit kan leiden tot verslechtering van de relaties binnen het team.

Tenslotte kunnen herhaalde afwezigheden financieel verlies betekenen in termen van loonverlies. In ernstige gevallen zijn disciplinaire maatregelen zoals een salarisverlaging of ontslag ook mogelijk.

Gevolgen voor het bedrijf

Voor een bedrijf resulteert absenteïsme in een daling van de productiviteit, extra kosten voor het vervangen van afwezige werknemers, een verhoogde werkdruk voor andere werknemers en een verslechtering van de kwaliteit van de klantenservice.

Absenteïsme verstoort de taakverdeling binnen het team. Dit kan leiden tot een overbelasting van werk en algemene inefficiëntie. Extra kosten voor het vervangen van afwezig personeel kunnen een zware last zijn voor de financiën van het bedrijf, vooral als het verzuim terugkerend is.

Bovendien kan absenteïsme de kwaliteit van de klantenservice schaden, vooral als de afwezige werknemers sleutelposities binnen het bedrijf bekleden. Dit kan een negatieve invloed hebben op de reputatie van het bedrijf en de klantloyaliteit.

Gevolgen voor de samenleving

Op maatschappelijk niveau heeft absenteïsme een economische impact, beïnvloedt het de kwaliteit van openbare diensten en kan het de sociale cohesie in gevaar brengen.

Op economisch niveau kan absenteïsme de economische groei remmen als gevolg van een afname van productie en consumptie. De kosten verbonden aan absenteïsme kunnen ook gevolgen hebben voor de overheidsfinanciën.

In openbare diensten kan absenteïsme de kwaliteit van de dienstverlening aan de bevolking in gevaar brengen. Zo kunnen frequente afwezigheden in de gezondheidszorgsector leiden tot vertragingen in medische zorg.

Ten slotte kan absenteïsme op sociaal vlak spanningen binnen de samenleving veroorzaken. Het kan gevoelens van onrechtvaardigheid en ontevredenheid onder medewerkers voeden en de solidariteit binnen werkteams ondermijnen.

Het absenteïsmepercentage berekenen

Absenteïsme kan worden gekwantificeerd en gemeten met behulp van een formule om het absenteïsmepercentage te schatten.

Om het absenteïsmepercentage in een bedrijf te berekenen, wordt een specifieke formule gebruikt.

Deze formule relate het aantal geconstateerde dagen of uren van afwezigheid gedurende een bepaalde periode aan het aantal geplande theoretische werkdagen of uren voor dezelfde periode.

Om het absenteïsmepercentage te verkrijgen, deelt men het totaal aantal afwezigheden (in dagen of uren) door het totaal aantal geplande werkdagen of uren voor de betreffende periode.

Het resultaat van deze deling wordt vervolgens vermenigvuldigd met 100 om het percentage uit te drukken. Dit absenteïsmepercentage weerspiegelt het percentage van niet-gerealiseerde werktijd als gevolg van afwezigheid.

Over het algemeen worden bij deze berekening de maand en het jaar als referentieperiodes gebruikt. Echter kan het worden berekend over een week, een maand, een kwartaal, of een jaar.

Gepast omgaan met absenteïsme in een bedrijfsomgeving

Om absenteïsme in een bedrijf te beheren, is het essentieel om effectieve maatregelen te implementeren.

Ten eerste is het belangrijk om duidelijke beleidslijnen omtrent afwezigheid op te stellen, inclusief meldingsprocedures en de gevolgen van misbruik.

Daarna is het belangrijk om afwezigheden nauwlettend te volgen door nauwkeurige registraties bij te houden om trends en terugkerende redenen te identificeren. Leidinggevenden moeten worden getraind om afwezigheden te herkennen en op een constructieve manier te beheren, waarbij ze ervoor zorgen dat er een open dialoog wordt gevoerd met de betrokken medewerkers.

Tot slot is het cruciaal om een gezonde werkomgeving te bevorderen door welzijnsprogramma’s aan te bieden en communicatie en samenwerking binnen het team te stimuleren.

Wat zijn de oplossingen om absenteïsme te voorkomen?

Om absenteïsme in een bedrijf te voorkomen, zijn er verschillende effectieve oplossingen die kunnen worden geïmplementeerd.

Ten eerste is het essentieel om een gezonde en evenwichtige werkomgeving te bevorderen door gezondheids- en welzijnsprogramma’s aan te bieden, evenals initiatieven voor stressmanagement en conflictoplossing.

Vervolgens kan het aanbieden van flexibele werktijden en telewerkmogelijkheden werknemers helpen om hun professionele en persoonlijke verplichtingen beter te combineren, waardoor de redenen voor absenteïsme worden verminderd.

Bovendien kan het erkennen en waarderen van het werk van medewerkers, evenals het bieden van mogelijkheden voor professionele ontwikkeling, hun betrokkenheid en motivatie versterken, waardoor de kans op ongeoorloofde afwezigheden wordt verminderd.

Tot slot kan het handhaven van open en transparante communicatie met werknemers, door hen te raadplegen over beslissingen die hen aangaan en hen te betrekken bij het bedrijfsleven, bijdragen aan het versterken van hun gevoel van betrokkenheid en het verminderen van het absenteïsmepercentage.

Balencio, uw partner tegen ziekteverzuim

Balencio biedt u een digitaal platform om feedback van uw personeel te verzamelen. Dankzij het Balencio-dashboard kunt u betrouwbare digitale gegevens verstrekken aan de HR-afdelingen en directiecomités over de oorzaken van absenteïsme binnen uw organisatie. Ons filtersysteem maakt het mogelijk om specifieke problemen te identificeren die verband houden met elk departement, team of functiecategorie. Zodra de oplossingen zijn geïdentificeerd, kunt u een levensvatbaar actieplan opstellen voor duurzame verbetering.

Dankzij onze 360-gradenbenadering kunt u proactief en constructief problemen met uw werknemers aanpakken op een interactieve manier. Het implementeren van een actieplan over een bepaalde periode is essentieel om het aantal afwezigheden, zowel kort als lang, te verminderen. De indicatoren die zijn geïntegreerd in onze modules helpen u bij het richten van uw strategieën en het vinden van duurzame oplossingen.