Het recht op deconnectie is een essentiële pijler voor de balans tussen werk en privéleven. Echter, de opkomst van nieuwe technologieën heeft werknemers alsmaar digitaal toegankelijk gemaakt. Deze nieuwe communicatiekanalen hebben een steeds belangrijkere plaats ingenomen in het professionele leven.

In dit artikel zullen we de ins en outs van het recht op disconnectie verkennen, de doelstellingen ervan, de toepassing in het bedrijfsleven, de vereiste formaliteiten en aanbevelingen om de naleving ervan te waarborgen. We zullen ook bekijken hoe oplossingen de risico’s van hyperconnectiviteit kunnen voorkomen en een gebalanceerde werkomgeving kunnen bevorderen.

Wat is het recht op deconnectie?

Het recht op deconnectie is een wettelijke bepaling die op ^{1 januari 2023} in België van kracht is geworden en tot doel heeft werknemers te beschermen tegen de constante druk om buiten hun werkuren beschikbaar te zijn.

Volgens een enquête van een sociaal secretariaat vindt 25% van de werknemers dat hun leidinggevenden van hen verwachten dat ze buiten de werkuren, ’s avonds en in het weekend, werken. Het recht op deconnectie is een fundamenteel recht geworden dat werknemers in staat stelt zich los te koppelen van hun professionele verplichtingen tijdens hun rust- en vakantieperiodes.

In de praktijk betekent dit dat werkgevers niet langer kunnen eisen dat werknemers e-mails, WhatsApp-berichten, sms’jes of andere zakelijke telefoontjes beantwoorden buiten de werkuren, volgens bepaalde voorwaarden.

De doelstellingen van het recht op deconnectie

Het belangrijkste doel van het recht op deconnectie is het bevorderen van een gezonde balans tussen werk en privé. Door werkgevers te verbieden van werknemers te eisen dat ze buiten de werkuren reageren op zakelijke communicatie, beoogt deze maatregel burn-out te voorkomen en het welzijn van de medewerkers te bevorderen.

Werknemers worden dus beter beschermd tegen overwerk of constante druk die hen zou kunnen dwingen om buiten kantooruren verbonden te blijven.

Deze wetgeving stelt werknemers in staat om hun vrije tijd te besteden aan persoonlijke activiteiten en aan hun gezin, en dus om uitgeruster en efficiënter terug te keren naar het werk.

Aan welke werkgevers is het recht op deconnectie van toepassing?

In België is het recht op deconnectie van toepassing op alle bedrijven met minstens 20 werknemers. Deze bedrijven zijn verplicht om concrete maatregelen te nemen om dit recht voor hun werknemers te garanderen. Ze moeten dit recht waarborgen voor hun medewerkers wanneer deze niet meer verondersteld worden te werken.

De vereiste formaliteiten

Om te voldoen aan het recht op deconnectie, hebben werkgevers twee opties. De eerste is het sluiten van een collectieve arbeidsovereenkomst (CAO) op bedrijfsniveau, terwijl de tweede optie de wijziging van het arbeidsreglement inhoudt om bepalingen met betrekking tot deconnectie op te nemen.

De deconnectiebeleid ingevoerd door de werkgever moet minstens het volgende definiëren:

• Alle praktische modaliteiten die tot doel hebben concrete procedures vast te stellen om werknemers het recht te geven om buiten hun werkuren niet benaderd te worden. Dit kan het duidelijk afbakenen van tijdslots bevatten waarin professionele communicatie niet wordt verwacht, evenals specifieke richtlijnen over hoe om te gaan met noodsituaties buiten deze uren.
• De instructies met betrekking tot het gebruik van digitale tools zijn essentieel om ervoor te zorgen dat de rust- en vakantieperiodes van de werknemers worden gerespecteerd. Dit kan het opstellen van beleid omvatten met betrekking tot meldingen buiten de werkuren, het automatisch uitschakelen van zakelijke e-mails tijdens verlof, of het bevorderen van verantwoord gebruik van communicatietools op afstand.
• Het implementeren van trainingen en bewustmakingsacties is cruciaal om werknemers en managers te helpen begrijpen waarom deconnectie belangrijk is en om de risico’s van overmatige connectiviteit te herkennen. Deze initiatieven kunnen trainingssessies omvatten over tijds- en stressmanagement, workshops over best practices voor het gebruik van technologieën, en bewustwordingscampagnes over de balans tussen werk en privéleven.

Wat zijn de sancties bij het niet naleven van het recht op deconnectie?

Er bestaat momenteel geen specifieke straf.

Echter kan de Sociale Inspectie het Sociaal Strafwetboek inroepen voor het niet naleven van de bepalingen met betrekking tot het welzijn op het werk.

Het heruitvinden van de bedrijfscultuur

De noodzaak om te deconnecteren is onmiskenbaar. Echter, het realiseren van deze eis blijkt een uitdagende taak te zijn.

De uitdaging is om strategieën te bedenken waarmee medewerkers hun doelen kunnen bereiken zonder voortdurend verbonden te zijn tijdens hun rustperiodes, avonden of weekends. Deze aanpak moet op maat worden gemaakt voor elk bedrijf, rekening houdend met de specifieke kenmerken en vereisten ervan.

Een grondige evaluatie van de huidige situatie wordt daarom aanbevolen. Het is essentieel om in de eerste plaats te begrijpen waarom sommige medewerkers zich verplicht voelen om voortdurend bereikbaar te blijven.

Dit kan voortvloeien uit een gebrek aan vaardigheden of kennis om bepaalde taken uit te voeren, of uit een aanzienlijke werkdruk met het gelijktijdig beheren van meerdere projecten. Het is van cruciaal belang, afhankelijk van individuele verantwoordelijkheden, om lessen te trekken uit deze bevindingen om de bedrijfscultuur te verbeteren en de interne organisatie dienovereenkomstig aan te passen.

Aanbevelingen om het recht op deconnectie te waarborgen

Om de naleving van het recht op deconnectie te waarborgen, kunnen werkgevers verschillende praktische maatregelen nemen.

Enkele van deze maatregelen zijn:

• Het aangeven in elektronische handtekeningen dat een onmiddellijke reactie niet nodig is.
• De mogelijkheid voor werknemers om automatische afwezigheidsberichten te activeren.
• Of nog, het in stand-by zetten van de computer servers buiten de werkuren.

Deze aanbevelingen zijn bedoeld om een gebalanceerde werkomgeving te creëren en de rechten van werknemers te waarborgen.

Identifieren en voorkomen van risico’s op overconnectie met Balencio

Terwijl de grenzen tussen werk en privéleven vaak vervagen, is het cruciaal om de risico’s van hyperconnectie te kunnen identificeren en voorkomen, om het welzijn van werknemers en hun langetermijnprestaties te waarborgen. Het “Hyperconnectiviteitsmodule” van Balencio stelt u in staat om gemakkelijk hyperconnectiviteitsfenomenen binnen uw bedrijf te meten en bewustwording onder werknemers te vergroten over verschillende risicovolle gedragingen. Nadat het module is ingevuld, ontvangen uw teams ook gepersonaliseerde aanbevelingen.

Boek een demo om te ontdekken hoe Balencio uw analyses kan vergemakkelijken en u kan helpen bij het bevorderen van een positieve bedrijfscultuur gericht op het welzijn en de prestaties van teams.